Przez długie dekady rządów partii komunistycznych w Polsce powstał bardzo silny drugi obieg, a więc niezależny kanał dystrybuowania między obywatelami właściwych treści. W odróżnieniu od propagandowej kultury, edukacji i mediów, które absolutnie nie pozostawały jakiegokolwiek miejsca na demokratyczne czy obywatelskie działania, drugi obieg gwarantował zarówno artystom jak i dziennikarzom możliwość dotarcia z prawdziwym przekazem do najbardziej potrzebujących. Silna i nieustępliwa propaganda dopracowana do perfekcji jest w stanie bardzo skutecznie przekonać, zwłaszcza gorzej wykształconych lub mieszkających na peryferiach obywateli, do takiej wizji świata, jaką tylko władza sobie zaplanuje. Niezależne media, a wraz z nimi prawdziwa, obiektywna i społecznie oraz narodowo zaangażowana sztuka, są absolutnie niezbędnymi elementami ruchu oporu. Teatr, ale także będący jego odmianą kabaret, wraz z twórczością poetycką, literacką oraz muzyczną, stanowił w Polsce absolutny fundament, na którym spotykali się wszyscy myślący ludzie zaangażowani w walkę z opresyjnym reżimem.
Szczególnie ciekawie wyglądała w tym kontekście rola komików i kabareciarzy, którzy z cenzurą toczyli wyjątkowe boje. Cenzorzy bardzo aktywnie przyglądali się zarówno trwającym wystąpieniom na scenie i w razie potrzeby przerywali taki show jeszcze w jego trakcie, lub ewentualnie po sporządzeniu odpowiedniego raportu i przekazaniu go służbie bezpieczeństwa, komika takiego lub cały kabaret spotykały dużo gorsze konsekwencje. Niejednokrotnie cenzorzy mieli doskonałą wiedzę na temat tego, jak ma wyglądać występ jeszcze na wiele dni przed jego odbyciem, ponieważ w ramach cenzury prewencyjnej większość twórców, podobnie jak dziennikarzy, proszonych było o przedstawienie planowanego scenariusza lub tekstu jeszcze przed jego publikacją. Tylko akceptacja ze strony cenzora gwarantowała możliwość wyjścia na scenę i wystąpienia, czy to z stand-upem, czy też ze sztuką teatralną.
Dlatego niektórzy twórcy wybierali linię najmniejszego oporu i decydowali się pisać takie teksty, które nie będą wprost atakowały władzy lub naśmiewały się z sytuacji w państwie. Ostatecznie istnieje wiele tematów, które mogą posłużyć od napisania sztuki albo stworzenia kabaretu i decydowanie się na neutralną tematykę bez wątpienia ułatwiało twórcy przetrwanie. Dla tych, którzy nie mieli problemów z dogadywaniem się z władzą i tworzeniem tekstów bardziej zaangażowanych politycznie, ale na korzyść władzy, wchodzili natomiast do dopuszczonego obiegu i mogli swobodnie korzystać ze wszystkich przywilejów wynikających z posiadania w aparacie partyjnym dobrych i zaufanych znajomych. Nie brakowało więc w tym okresie takich pisarzy, intelektualistów i twórców czy reżyserów, którzy widząc możliwości tworzenia za granicami Polski decydowali się na podróż do Francji czy chociażby USA i tam kontynuowali swoją karierę w zupełnie innych warunkach. W najtrudniejszej sytuacji byli więc ci, którzy zostali w komunistycznym reżimie bez środków i prawa do wykonywania swojego zawodu – pozostał im tylko drugi obieg i działanie w podziemiu.
Poprzedni
Następny