Kiedy w 1980 roku Czesław Miłosz otrzymał Literacką Nagrodę Nobla nie można było dłużej udawać w kraju, że jego twórczość jest mało znacząca i marginalna. Władza komunistyczna musiała wydać zgodę na oficjalne publikowanie twórczości tego niekonwencjonalnego poety.
Litewskie pochodzenie ważnym aspektem życiorysu autora
Czesław Miłosz urodził się na Litwie i ta swoista ‘litewskość” była przez cały czas obecna w jego twórczości. Ukończone prawo na uniwersytecie w Wilnie nie zawróciło go z literackiej drogi. Zaczął publikować jeszcze jako student, a nawet był współzałożycielem pisma „Żagary”. Debiutował w 1933 roku, ale dopiero tomik z 1936 roku zwrócił uwagę literackiego środowiska na tego niezwykle utalentowanego człowieka. To w tym zresztą tomiku poetyckim pojawiły się katastroficzne wizje nadchodzącej zagłady. Wizje, które miały już niedługo się spełnić.
Czesław Miłosz wojnę i okupację spędził w Wilnie, a potem w Warszawie. Paszport litewski pozwolił mu uniknąć największych represji. Tuż po wojnie wydaje tomik „Ocalenie”, w którym reminiscencje wojenne i okupacyjne nieustannie powracają mieszając się z potężnym humanitarnym przekonaniem, że nie można człowieka złamać. W programowym wierszu pochodzącym z tomiku zadaje fundamentalne pytanie o istotę poezji – czym jest taka poezja, która nie może ocalić człowieka i czy ma ona rację bytu w powojennym świecie. W tym zresztą tomiku wydany został wiersz „Campo di Fiori”.
Poeta wygnany
Miłosz po wojnie pracował w dyplomacji na placówce w Waszyngtonie i Paryżu. Kiedy w 1950 roku wrócił do kraju na Boże Narodzenie, miał trudności z ponownym otrzymaniem paszportu. Zrozumiał wtedy, że to ostatnia szansa, by bezpiecznie pozostać na emigracji. Tak też się stało – w 1951 roku poprosił we Francji o azyl. Początkowo zamieszkał w Maison-Laffitte i współpracował z paryską „Kulturą”. To wtedy m.in. powstał „Zniewolony umysł”, w którym Miłosz analizował cztery czołowe postacie polskiej powojennej literatury i ich uwikłanie w system komunistyczny.
W 1960 roku wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych, do Berkeley, gdzie wykłada literaturę polską, zyskując uznanie i stały profesorski etat. Cały czas tworzy i wydaje, ale jego utwory w kraju nie mogą ukazywać się oficjalnie. Natomiast w drugim obiegu wychodzą wszystkie jego książki.
Nagroda Nobla i powrót do ojczyzny
Literacka Nagroda Nobla nie była zaskoczeniem dla miłośników twórczości Miłosza. Spowodowała za to spory popłoch w kraju. Okazało się przecież, że najważniejszą nagrodę świata otrzymuje poeta i pisarz, którego twórczość jest w kraju praktycznie nieznana i niepublikowana. Władze muszą wydać pozwolenie na wydanie najważniejszych książek pisarza, a także pozwolić na jego wizytę w kraju.
W 1981 Czesław Miłosz przyjeżdża do Polski. Od tej pory będzie już stałym gościem, by ostatecznie osiąść pod koniec lat dziewięćdziesiątych na stałe w Krakowie. Miłosz zmarł w Krakowie w 2004 roku, do ostatnich chwil intensywnie tworząc i spotykając się z czytelnikami. Mieszkańcy i turyści znali jego charakterystyczną sylwetkę spokojnie przemierzającą krakowskie Planty i uliczki wokół Starego Rynku.
Autor: Dogodny ubiór i jego zasady