Naturalizm jako kierunek literacki narodził się pod koniec XIX wieku we Francji. Z Francji kierunek ten dotarł do innych krajów europejskich, powieści naturalistyczne tworzono także w Stanach Zjednoczonych. Wybitnym przedstawicielem tego gatunku w literaturze francuskiej jest Emil Zola. W tym stylu pisał także Guy de Maupassant, rosyjski pisarz Antoni Czechow, norweski dramatopisarz Henryk Ibsen i niemiecki powieściopisarz Gerhart Hauptmann. Do najwybitniejszych przedstawicieli tego nurtu w literaturze polskiej należy Gabriela Zapolska i Władysław Stanisław Reymont. Amerykańskim przedstawicielem gatunku jest Jack London, John Steinbeck, Ernest Hemingway.
Teoretykiem i twórcą naturalizmu jest żyjący w latach 1840-1902 Emil Zola. W swoich powieściach Emil Zola poruszał bolesne problemy, z którymi borykali się francuscy robotnicy i ich rodzin pod koniec XIX wieku. Koncentrował się na panującym wówczas bezrobociu, wyzysku i nędzy. Emil Zola poruszał nie tylko problemy społeczne i ekonomiczne, ale także obyczajowe. Wśród utworów E. Zoli znajduje się „Germinal”, w której opisał życie pracujących w kopalni górników. Problem obyczajowy podjął w utworach „Nana” i „Wszystko dla pań”. Obie te powieści w latach 90-tych zostały sfilmowane. Wszystkie wspomniane utwory składają się na cykl „Rougon-Macquartowie. Historia naturalna i społeczna rodziny za Drugiego Cesarstwa”. W sumie na cykl ten składa się 20 utworów.
Wybitną przedstawicielką naturalizmu w literaturze polskiej jest żyjąca w latach 1857-1921 Gabriela Zapolska. Gabriela Zapolska poruszała w swoich utworach problemy społeczne (otwarcie mówiła między innymi o antysemityzmie) i obyczajowe (prostytucja). Przed nią tego typu problemy nie pojawiały się w polskiej literaturze. Była więc pisarką nie tylko wybitną, ale także odważną. Jej najważniejszym utworem jest „Moralność pani Dulskiej”. Gabriela Zapolska jest także autorką „Kaśki Kariatydy”, „Małaszki”, „Sezonowej miłości”. Naturalizm wywarł mocny wpływ także na twórczość Władysława Stanisława Reymonta. W nurcie powieści realistycznej mieści się jego „Ziemia obiecana” i powieść „Chłopi”. Za ten ostatni utwór Władysław Reymont otrzymał w roku 1924 literacką Nagrodę Nobla.
Wieloma istotnymi problemami zupełnie jednak odmiennymi od tych, które w swoich utworach poruszali pisarze europejscy zajmował się amerykański pisarz Ernest Hemingway. Bohaterowie utworów Hemingwaya stawali przed problem śmierci. Jego najważniejsze utwory to: „Pożegnanie z bronią”, „Komu bije dzwon”, „Słońce też wschodzi”. Wątki naturalistyczne można znaleźć także w wielkich utworach Johna Steinbecka. Najbardziej znaczące dzieła tego pisarza to: „Na wschód od Edenu” (przeniesiona na ekran w roku 1955), „Myszy i ludzie”, „Grona gniewu”. Za powieść „Na wschód od Edenu” w roku 1962 John Steinbeck otrzymał literacką Nagrodę Nobla.
Powieści wielkich naturalistów uznawane są dzisiaj za dzieła wybitne, są jednak krytykowane za zbytnio uproszczony schemat i braki w warsztacie pisarskim. Nikt jednak nie podważa ich wielkiego wpływu na rozwój współczesnej powieści.